 |
| Μέλη της 5ης Μεραρχίας των Κρητών |
Ιστορικές σελίδες : Η ένδοξη Μεραρχία Κρητών μετά την
κατάρρευση του Μετώπου
Τα τραγικά της απομεινάρια στο φοβερό στρατόπεδο της Λάρισας
Kρήτη η Μεραρχία σου αν ήτανε κοντά σου δε θα πατούσαν
Γερμανοί τ’ άγια τα χώματά σου.
Αυτή τη μαντινάδα ακούμε σήμερα ακόμη, κυρίως τέτοιες μέρες,
να λένε και να τραγουδούν για την επέτειο της Μάχης της Κρήτης, της
παραδοξότερης μάχης της Ιστορίας. Ο λαός της Κρήτης αποδίδει την πτώση του
νησιού του στην απουσία της Μεραρχίας των Κρητών, της 5ης Μεραρχίας που
ανδραγάθησε στο αλβανικό Μέτωπο, αλλά αποκλείσθηκε στην άλλη Ελλάδα. Κι έτσι
ανέλαβαν την υπεράσπιση του νησιού (20-29 Μαΐου 1941) οι Δυνάμεις των Αγγλων,
Νεοζηλανδών και Αυστραλών 30.000-32.000, χωρίς κατάλληλο αντιαεροπορικό πυροβολικό
και οπλισμό, μαζί με 8 τάγματα νεοσυλλέκτων αγύμναστων μεταφερμένων από την
Τρίπολη και το Ναύπλιο, με τη Σχολή Χωροφυλακής και με την πρώτη τάξη της
Σχολής Ευελπίδων. Τον πόνο για την απουσία των παιδιών της Κρήτης δεν επισκίασε
η φρίκη των αντιποίνων και οι ανείπωτες ωμότητες του κατακτητή που δε γονάτισαν
το φρόνημα των Κρητών. Στους λιτούς δωρικούς στίχους του ριζίτικου τραγουδιού
σαν το Διγενή μετά το πάλεμά του με το χάρο στα μαρμαρένια αλώνεια, ο ποιητής
βάζει στη θέση του τον αλλαζόνα κατακτητή: “Χίτλερ, να μην το καυχηθείς πως
πάτησες την Κρήτη, ξαρμάτωτη την ήβρηκες κι ελείπαν τα παιδιά της...”
Μετά τα ανδραγαθήματα της Μεραρχίας των Κρητών στα βουνά της
Αλβανίας και τις θυσίες τους, τα παλληκάρια της ξεκίνησαν την κάθοδο όπως
καθένας μπορούσε, πεζοί και πεινασμένοι και διερωτώμενοι πώς, αν και νικητές
επιστρέφουν στην Κρήτη ηττημένοι. Στόχος τους να βρουν μέσον από Αθήνα ή
Πελοπόννησο να κατεβούν στην Κρήτη. Φωτεινές περιπτώσεις αξιωματικών τους που
τους συνόδευσαν, όπως εκείνη του λοχαγού Γεωργίου Κάββου, σπανίζουν.
Κάποιοι κατάφεραν να βρουν πλεούμενο και να κατεβούν στην
Κρήτη κι άλλοι κατέφυγαν και φιλοξενήθηκαν σε συγγενείς τους στην Αθήνα.
Υπήρξαν όμως και πολλοί, κυρίως αγρότες ή κτηνοτρόφοι από χωριά της Κρήτης που
δεν είχαν καμία τέτοια διέξοδο. Αυτοί εγκαταστάθηκαν και διέμεναν έξω στο
Ζάππειο και στο άλσος του, αφού οι Γερμανοί είχαν καταλάβει τους στρατώνες και
δεν είχαν καμία λύση στην επιστροφή τους ή στη πείνα, στη γύμνια, στην ψώρα και
στην ψείρα που τους βασάνιζαν.
Το υπουργείο Εθνικής Αμύνης της κυβέρνησης Τσολάκογλου, τους
δήλωσε ότι αδυνατεί να κάνει ο,τιδήποτε για να βοηθήσει να κατέβουν στην Κρήτη.
Στην αρχή η κατοχική κυβέρνηση τους έδωσε τρόφιμα από τις στρατιωτικές αποθήκες
και έφτιαξε τις “Επιτροπές επισιτισμού”, στις οποίες εργάσθηκε και ο Γεώργιος
Κάββος (διοικητής Λόχου του 43ου Συντάγματος Ηρακλείου και επιτελής τάγματος με
το βαθμό του υπολοχαγού στον Ελληνοαλβανικό πόλεμο), πριν φύγει μέσω Τουρκίας
στη Μέση Ανατολή. “Μετά τη σύμπτυξη ασχολήθηκε στην Πελοπόννησο και στην Αθήνα
με τα ζητήματα των εφέδρων Κρητών, διανομή επιδομάτων...”, διαβάζομε στο
βιογραφικό του.
Πολύ γρήγορα όμως όλ’ αυτά σταμάτησαν και εκείνοι πούλησαν
ό,τι είχαν, ακόμη και τα ρούχα τους. Κι ενώ διεξαγόταν η Μάχη της Κρήτης,
αντιμετώπιζαν μύριες ταπεινώσεις ως και το θάνατο από την πείνα και τις
αρρώστιες. Οι Γερμανοί δεν ρίσκαραν να στείλουν βέβαια στην Κρήτη
εμπειροπόλεμους στρατιώτες, για να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού και την
εναντίον τους αντίσταση, κι οι Ιταλοί τους μισούσαν θανάσιμα για ό,τι έπαθαν
στο μέτωπο. Ο Μουσολίνι μάλιστα αναφέρεται ότι σε ομιλίες απέδιδε την ήττα του
στην Αλβανία “σε μια άγρια φυλή, τους Κρήτες, που πολεμούσαν δίπλα στους
Ελληνες...”. Ηταν γι’ αυτόν ένα άλλοθι.
Στις τελευταίες μέρες λοιπόν του Ιούλη, απελπισμένοι
οργάνωσαν μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου οι Ιταλοί
τους κύκλωσαν, έπιασαν περί τους 1.200, τους φόρτωσαν στα βαγόνια και τους
έφεραν για να εγκαινιάσουν το στρατόπεδο της Λάρισας που ήταν χτισμένο 4,5 χλμ.
ανατολικά της πόλης. Τους χαρακτήρισαν αυθαίρετα ως “αιχμαλώτους πολέμου”, αλλά
με τις απάνθρωπες τιμωρίες και τη φοβερή πείνα τους εξόντωσαν. Στην αρχή
μάλιστα ήταν ελάχιστο και το νερό.
Τις πρώτες μέρες δραπέτευσαν 350 και τον Ιούνιο του 1942
απολύθηκαν σε αξιοθρήνητη κατάσταση 250. Το πλείστον των άλλων πέθαναν από τις
κακώσεις, την αβιταμίνωση, την ψώρα, την ελονοσία και την τρέλα.
Τους πρώτους 10 μήνες έμειναν στο στρατόπεδο της Λάρισας
μόνο οι Κρήτες της ηρωικής 5ης Μεραρχίας. Υστερα ήρθαν από την Αθήνα 23 νέοι
κατάδικοι, ανάμεσά τους μόνη γυναίκα η συγγραφέας Μαρία Ιορδανίδου1.
Αργότερα έφεραν τους Aκροναυπλιώτες κομμουνιστές
κρατούμενους της δικτατορίας του Μεταξά (η πρώτη ομάδα ήρθε στις 16-9-42).
Αυτοί οι νέοι κρατούμενοι μας πληροφορούν με κείμενα δημοσιευμένα ή βιβλία τους
για την άθλια κατάσταση των Κρητών. “Τα φαντάσματα των 300 Κρητών που κινούνταν
νύχτα-μέρα ανάμεσά μας... άπειροι και ανοργάνωτοι και απείθαρχοι που δεν
πάλευαν ενωμένοι, αντίθετα από μας που ξέραμε πώς να παλέψομε για να επιζήσομε
κι ήμασταν μια γροθιά...”, γράφουν μεταξύ των άλλων.
Από τα κείμενα-μαρτυρίες και τα βιβλία κυρίως
Aκροναυπλιωτών, όπως τα φοβερά κείμενα του Ν. Ραμαντάνη, που δημοσιεύτηκαν στην
εφημ. “Εθνος” στις 10-11 και 23 Ιουλίου 1945, του Σωτήρη Πατατζή το βιβλίο
“Ματωμένα Χώματα”, του Κ. Στούρνα “Casa Preventina”, του Κ. Πυρομάγλου
“Ιστορικόν Αρχείον της Εθνικής Αντιστάσεως” και του Ακροναυπλιώτη γιατρού Αντ.
Φλούντζη, συγγραφέα της τριλογίας “Χαϊδάρι”, “Ακροναυπλία” και “Τα στρατόπεδα
Τρικάλων και Λάρισας”, μαθαίνομε για το κατάντημα των μαχητών της Μεραρχίας
Κρητών. Για το πως έδρασαν επί τρια χρόνια (κυρίως ως τον Απρίλη του 1942 που
άρχισε να φροντίζει τους κρατούμενους ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός) οι Ιταλοί
εγκληματίες πολέμου (ως 10-9-1943 το στρατόπεδο ήταν ιταλικό), ανώτατοι και
ανώτεροι αξιωματικοί διοικητές του στρατοπέδου: O Garle Geloso, o G. Vecchia
relli, O Marianno Scolaro και ο Mangaldi, πρόεδρος του ιταλικού Στρατοδικείου
Αθήνας, που οι ίδιοι οι Ιταλοί αποκαλούσαν “δήμιο”.
Πληροφορούμαστε για το πλήθος των θανάτων των Κρητών κατά το
χειμώνα του 1942 σ’ αυτό το πρώτο κέντρο εξοντώσεως Ελλήνων, απ’ όπου
εκτελέστηκαν 500. Για το πόσο βοήθησε ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και κυρίως ο
Γιώργος Τζενάκης, συνταγματάρχης εν αποστρατεία, αντιπρόσωπος γραφείου
αιχμαλώτων Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, για τα στρατόπεδα Θεσσαλίας, βοηθός του
90χρονου προέδρου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρου Λάρισας στρατηγού Αρτης. Ο Γ.
Τζενάκης κράτησε ανθρωπιστική και πατριωτική στάση συγκινημένος από τη μοίρα
των Κρητών συμπατριωτών του, βοηθούμενος και από τον ταγματάρχη Τζωρτζάκη. Ο Γ.
Τζενάκης εξαιτίας αυτής της στάσης του συνελήφθη και δεμένος στάλθηκε λίγο
αργότερα στην Ιταλία. Το 1970 στις 7/6 η εφημ. “Ελευθερία” της Λάρισας
δημοσίευσε ένα αποκαλυπτικό του γράμμα, από το οποίο παίρνομε πολλά και σοβαρά
στοιχεία για τα απομεινάρια της Μεραρχίας Κρητών.
Αν και πολύ τραγικό το θέμα, για το ενδεχόμενο να είναι
άγνωστη η τύχη κάποιων από τους μαχητές της ένδοξης και τραγικής Μεραρχίας
Κρητών δημοσιεύω: 1) 269 ονόματα Κρητών παρμένα από μια κατάσταση του Ελληνικού
Ερυθρού Σταυρού 1166 ονομάτων, που συντάχθηκε από το Γ. Τζενάκη τον Ιούνιο του
1946 και αφορά κρατούμενους που ήταν στο στρατόπεδο της Λάρισας και μετά το
Φεβρουάριο του 1943 και 2) Ενα κατάλογο του ίδιουι 17 ονομάτων Κρητών
κρατουμένων που πέθαναν στο στρατόπεδο ή στο νοσοκομείο της Λάρισας οι
περισσότεροι από πείνα.
1) Κρατηθέντες Κρήτες από τις Αρχές Κατοχής στο στρατόπεδο
της Λάρισας.
1. Αγγελιδάκης Γεώργιος τ. Πέτρου, Ηράκλειο. 2. Αστρινάκης
Εμμαν. τ. Νικολάου, Λούκια Ηρακλείου. 3. Ανυφαντάκης Στυλ. τ. Ιωάννου,
Σακτούρια Ρεθύμνου 4. Αγγελάκης Δημήτριος τ. Μιχαήλ, Κρεββατάς Ηρακλείου. 5.
Ανδρουλάκης Γεώργιος τ. Μιχ., Χανδρί Λασιθίου. 6. Ανυφαντάκης Κων/νος τ. Ζαχ.
Ηράκλειο 7. Αδαμάντης Ζαχαρίας τ. Μιχ. Σάρχος Μαλεβυζίου. 8. Αρετάκης Παντελής
τ. Μιχ. Κεραμές Αγ. Βασιλείου Ρεθύμνου 9. Ανδρουλάκης Εμμαν. τ. Νικολάου, Καλό
Χωρίο Μεραμβέλλου. 10. Ανδριανάκης Νικ. τ. Ανδρέου, Χάρακας Ηρακλείου, 11.
Αρνιαλάκης Χαραλ. τ. Νικ. Χανιά. 12. Αθάνατος Ιωάννης τ. Κων., Πρίνα Ηρακλείου
Μεραμβέλλου. 13. Ασαριωτάκης Χρήστος τ. Εμμ., Χάρακας. 14. Αποστολάκης Κων/νος
τ. Γ. Ηράκλειο. 15. Αμαρινιωτάκης Στυλ. τ. Ηρακλή, Ηράκλειο. 16. Βαρβατάκης
Νικολ. τ. Ευστρατίου, Χανιά. 17. Βαρινάκης Ιωάννης τ. Ανδρέα, Κόκκινο Χωριό
Χανίων. 18. Βαρδάκης Γεώργιος τ. Ιωάννου, Καλάμι Ηρακλείου. 19. Βακονάκης
Ανδρέας τ. Μιχ. Παρανύφοι. 20. Βραχασιω(σω;) τάκης Μιχαήλ τ. Αριστ., Σταυράκια
Μαλεβ. 21. Βασιλάκης Εμμαν. τ. Γ. Καστέλι Πεδιάδος. 22. Βελουδάκης Μιχαήλ τ.
Μιχ., Πλατάνια Χανίων. 23. Βαρδάκης Εμμαν. τ. Γ., Πρινέ Ρεθύμνης. 24.
Βαϊραμάκης Βασίλειος τ. Εμμ., Ποτάμοι. 25. Βασιλάκης Παναγιώτης τ. Μιχ.,
Ηράκλειο. 26. Βεργιάκης Δημ. τ. Ι., Ηράκλειο. 27. Βογιατζάκης Εμμαν. τ. Γρηγ.,
Ηράκλειο. 28. Γριντάκης Στυλ. τ. Δημ. Καληδίκεια Ρεθύμνου. 29. Γαρυφαλάκης
Ματθαίος τ. Γεωργίου, Σκινιάς Μονοφατσίου. 30. Γανόπουλος Κων/νος τ. Βλάση,
Ηράκλειο. 31. Γαλανάκης Δημ. τ. Μιχ., Αγ. Γεώργιος Λασηθίου, 32. Γυπαράκης
Ιωάννης τ. Αριστ., Σοκαράς Ηρακλείου. 33. Γιαννεδάκης Νικ. τ. Παναγ., Αντισκάρι
Ηρακλείου. 34. Γοργονάκης Νικ. τ. Ι., Στύλος Χανίων. 35. Γράσης Εμμαν. τ. Χαρ.,
Ιεράπετρα. 36. Γιαννακάκος Μιχ. τ. Εμ. και Αναστασίας, Πρινιάς Ηρακλείου. 37.
Γιαννακάκος Μιχ. τ. Εμ. και Αικατ. Πρινιάς Ηρακλείου. 38. Γαγάνης Ιωάννης,
Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου. 39. Γιαννούλης Ζαχαρίας τ. Αντ., Μαρουλάς Ρεθύμνου. 40.
Γανακάκης Ανδρέας τ. Αντ., Χανιά. 41. Γιακουμάκης Νικ. τ. Κων. Δαράτσο Χανίων.
42. Δημητράκης Στυλ. τ. Γ., Παρανύφοι Ηρακλείου. 43. Δαμανάκης Δημ. τ. Θεοδ.,
Βιλανδρίνο Ρεθύμνου. 44. Δημητρακάκης Γ. τ. Ελευθ., Ατσιπόπουλο Ρεθ. 45.
Δαμιανός Εμμαν. τ. Μιχ., Αγ. Νικόλαος Λασιθίου. 46. Δασκαλάκης Θεοδ. τ. Νικ.,
Δαράτσι Χανίων. 47. Ζαϊμάκης Γεώργιος τ. Ι., Αμαριανό Πεδιάδος. 48. Ζαϊμάκης
Εμμαν. τ. Ελευθ. Γάσι Μονοφατσίου. 49. Ζοφάκης Μιχ. τ. Κ., Σταλός Χανίων. 50.
Ζεάκης Γ. τ. Νικ. Ηράκλειο. 51. Ζερβάκης Γ. τ. Νικ., Πρινιάς Μαλεβυζίου, 52.
Ηλιάκης Εμμαν. τ. Μιχ. Αγκουσελιανά Ρεθύμνου. 53. Θεοδοσάκης Ιωάννης τ. Κ.,
Σκινιάς Μονοφατσίου. 54. Ιωάννου Δημ. τ. Σαράντη, Ηράκλειο. 55. Ιωάννου Δημ. τ.
Στυλ., Φορτέτσα Ηράκλειο. 56. Ιντας Δημ. τ. Μιχ., Ρέθυμνβο. 57. Κόκολης Εμμαν.
τ. Νικ. Ηράκλειο, 58. Κατσικάκης Εμ. του Ηρ., Ηράκλειο. 59. Κανάρης Κων. τ.
Στυλ., Ηράκλειο. 60. Κουτρουμπάς Νικ. τ. Γ., Χανιά. 61. Κολαράκης Γ. τ. Παντ.,
Αρολίθι Ρεθύμνου. 62. Κολαράκης Αναστάσιος τ. Παντ., Αρολίθι Ρεθύμνου. 63.
Καλάρης Εμμαν. τ. Γ., Μυριοκέφαλα Ρεθύμνου. 64. Καραταράκης Νικ. τ. Κ.,
Ηράκλειο. 65. Κουστινάκης Ζαχ. τ. Αριστ., Κουσέ Ηρακλείου. 66 Κονταξάκης Μιχ.
τ. Εμμ., Ηράκλειο. 67. Κάτσουρας Ι. τ. Παν., Ρουμελη Ρεθύμνου. 68. Καντζάς Ι.
τ. Μιλτ., Αγ. Βλάσσιος Ηρακλείου. 69. Κορνάρος Αντ. τ. Δημ., Χανιά. 70.
Καρτεράκης Ματθαίος τ. Σπυρ., Μελιδόνι Ρεθύμνου. 71. Καρκανάκης Εμμαν. τ. Κων.,
Κερά Ηρακλείου. 72. Κουτράκης Εμμαν. Ι., Κάτω Πόρος Ρεθύμνου. 73. Κυπραίος
Αναστάσιος τ. Ευαγ., Τουρλωτή Σητείας. 74. Καλκιδάκης Μάρκος τ. Γ., Νησί
(Σισσοί) Ρεθύμνης. 75. Καλαϊτζάκης Τρύφων τ. Ι., Λασίθι. 76. Κορνιτάκης Αθαν.
τ. Γ., Χανιά. 77. Καμπούρογλου Σπυρίδων τ. Παν., Ηράκλειο. 78. Κωστάκης Ιωάννης
τ. Ιωσήφ, Σοκαρά Ηρακλείου. 79. Κωστάκης Νικ. τ. Ιωσήφ, Σοκαρά Ηρακλείου. 80.
Καλαϊτζάκης Ιωάννης τ. Κων., Μάλια Ηρακλείου. 81. Κορναράς Κων. τ. Εμμαν.,
Αμάρι Ρεθύμνου. 82. Κυπραίος Γ. τ. Μιχ., Ν. Αλικαρνασσός Ηρακλείου. 83.
Κουγιουμπετζόγλου Γ. τ. Περικλή, Χανιά. 84. Καντάρας Δημ. τ. Περικλή, Χανιά.
85. Κουρμάνης Ζαχ. τ. Δμ. Ηράκλειο, 86. Καπετανάκης Ιωάννης τ. Εμμαν., Αρχάνες.
87. Καζαντζάκης Νικήτας τ. Μιχ., Αρχάνες. 88. Καλαθάκης Γ. τ. Κυριάκου,
Αρχάνες. 89. Κονταξάκης Νικ. τ. Εμμαν., Ξιδάς Ηραλείου. 90. Κουκάνης Ιωάννης τ.
Ιωάννου, Χανιά. 91. Κατεχάκης Νικ. τ. Αντ., Ρογδιά Ηρακλείου. 92. Καντάρας Στυλ.
τ. Δημ., Φορτέτσα Ηρακλείου. 93. Καχαδάκης Δημοσθένης τ. Μιχ., Αρχάνες. 94.
Κατεχάκης Σπυρίδων τ. Αντωνίου, Χανιά. 95. Καρμπάς Δημ. τ. Ιωάννου, Χανιά. 96.
Κρητικός Ιωάννης τ. Κ., Μαρουλά Ρεθύμνου, 97. Καπετανάκης Βασ. τ. Μιχ., Χανιά.
98. Κοκολάκης Χαράλαμπος τ. Ι., Ηράκλειο. 99. Κωνσταντάκης Εμμαν. τ. Γ.,
Παναγιά Ηρακλείου. 100. Καριστάκης Αδάμ τ. Ι., Ηράκλειο. 101. Κλιμαθιανάκης
Πολύβιος τ. Ι., Ηράκλειο, 102. Καρελάνης Μιχαήλ τ. Γ., Πρινέ Ρεθύμνου. 103.
Κουράκος Βασίλειος τ. Πασχ., Χανιά. 104. Λατουράκης Φίλιππος τ. Γ., Στόλοι
Ηρακλείου. 105. Πελίτσης Βασίλειος τ. Γ., Ινι Ηρακλείου. 106. Λαγουδάκης Νικ.
τ. Δημ., Μοχός. 107. Λεκάκης Δημ. τ. Ματθαίου, Σοκαράς Ηρακλείου. 108. Λαδάκης
Ι. τ. Κυρ., Δαμάστα Μαλεβυζίου. 109. Λαμπρίδης Μάρκος τ. Π., Χανιά. 110. Λέκας
Αριστοτέλης τ. Εμμαν., Φουρφουρά Ρεθ. 111. Λαμπράκης Μιχ. τ. Εμμαν., Ιεράπετρα.
112. Λύτινας Δημ. τ. Γ., Ρέθυμνο. 113. Λεοντάκης Νικ. τ. Δημ. Ηράκλειο. 114.
Μπελαβανάκης Γ. τ. Μιχ., Μοχός. 115. Μουλιανάκης Αγησίλαος τ. Γ., Βασιλική
Ηρακλείου.116. Μανιαδάκης Μιχ. τ. Φαν., Αστυράκι Ηρακλείου. 117. Μαθιουδάκης
Εμ. τ. Ανδρέα, Χάρακας Ηρακλείου. 118. Μεταξάκης Χαραλ. τ. Δημ., Πύργος
Ηρακλείου. 119. Μακρυδάκης Γ. τ. Αντ., Κυριάννα Ρεθύμνου. 120. Μαυράκης Στυλ.
τ. Νικ., Δαμάστα Ηρακλείου. 121. Μαρκάκης Νικ. τ. Δημ., Γούβες Ηρακλείου. 122.
Μερίδης Δημ. τ. Ελευθ., Καλό Χωριό Ηρακλείου. 123. Μυρογιαννάκης Γ. τ. Δημ.,
Αμιράς Ηρακλείου. 124. Μουρτζάκης Γ. του Κων., Γεράκι Ηρακλείου. 125.
Μεϊμάρογλου Ιωάννης τ. Αντ., Σητεία. 126. Μαμαλάκης Ιωάννης τ. Γ., Ηράκλειο.
127. Μπουρδατινάκας Κων. τ. Θεοδώρου, Χανιά. 128. Μαυρουδής Γεώργιος τ. Δημ.,
Καρουζανά Πεδιάδος Ηρακλείου. 129. Μαστοράκης Αντώνιος τ. Ανδρέα, Ρουμελή
Μυλοποτάμου Ρεθύμνου. 130. Μπλαβάκης Στυλ. τ. Ι., Κόξαρη Πεδιάδος Ηρακλείου.
131. Μαριακάκης Νικ. τ. Εμμ., Χανι. Μιχο (Μυλo;)ποταμιτάκης Ιωάννης τ. Στυλ.
Πεζά Ηρακλείου. 132. Μπραουδάκης Γ. τ. Νικολάου, Δαφνές Τεμένους Ηρακλείου.
133. Μιγικάκης Κων. τ. Εμμ., Πυργού Μαλεβυζίου. 134. Μαλλιαράκης Κων. τ. Στ.,
Κάτω Ασίτες Μαλεβυζίου. 135. Μοσχοβάκης Ι. τ. Γ., Αργυρούπολη Ρεθύμνου. 136.
Μαντατάκης Ι. τ. Στυλ., Μούτρη Ρεθύμνου. 137. Μαχαίρας Ιωαν. τ. Γεωργίου,
Ηράκλειο. 138. Μπρατσάκης Γ. τ. Χρήστου, Μυλοπόταμος Ρεθ., 139. Μακρυμανηλάκης
Γ. τ. Γρηγ., Σαχτούρια Ρεθύμνου. 140. Μεταξάκης Ευαγ. τ. Δημ., Δαφνέδες Ρεθύμνου.
141. Μαραγινάκης Νικ. τ. Κων., Ηράκλειο. 142. Μανδεχενάκης Γεώργιος τ. Εμμ.,
Κερά Ηρακλείου. 143. Μαρκοδημητράκης Αθαν. τ. Γ., Αρχάνες. 144. Μαθισιχάκης
Νικ. τ. Εμμ., Χανιά. 145. Μιχαλάκης Εμ. τ. Ελευθ., Χανιά. 146. Μαρματάκης Σπυρ.
τ. Ι., Χανιά. 147. Μυλωνάκης Κων. τ. Δημ., Χανιά. 148. Μοσχίνογλου Γ. τ. Π.,
Ρέθυμνο. 149. Μαστοράκης Μάρκος τ. Κων., Χανιά. 150. Μανουσάκης Γεώργιος τ.
Μιχ., Ηράκλειο. 151. Μπαχοντάκης Αντ. τ. Μιχ., Χανιά. 152. Μπιμπής Ι. τ. Βασ.
Ρέθυμνο. 153. Μαθιουδάκης Νικ. τ. Αδάμ, Ρέθυμνο. 154. Μπουμπουραχάνης Γ. τ.
Δημ., Χανιά. 155. Μπριτζολάκης Εμμ. τ. Κων., Καλύβια Μονοφατσίου Ηρακλείου.
156. Μπουχουβασάκης Βασιλ. τ. Μιχ., Ρέθυμνο. 157. Μηναδάκης Γεώργιος τ. Νικ.,
Ηράκλειο. 158. Μαραβελάκης Χαρίτος τ. Γ., Καπετανιανά Ηρακλείου. 159.
Νικηφοράκης Αντ. τ. Μιχ., Ηράκλειο. 160. Ντουράκης Σταύρος τ. Στ., Χανιά. 161.
Νιοκοτάκης Εμαν. τ. Στυλ., Ρέθυμνο. 162. Νταλάκης Μιχ. τ. Γ., Καστέλι Πεδιάδος
Ηρακλείου. 163. Ντελάκης Ζαχ. τ. Νικ., Λούκια Ηρακλείου. 164. Ντελάκης Εμ. τ.
Νικ., Λούκια. 165. Ξενικάκης Σπυρ. τ. Κ., Ρέθυμνο. 166. Ξενάκης Μιχ. τ. Δημ.,
Σταυράκια Ηρακλείου. 167. Ξεζηνάς Στυλ. τ. Νικ., Ρέθυμνο. 168. Ξεζηνάκης
Απόστολος τ. Γ., Ρέθυμνο. 169. Ουρανός Δημ. τ. Εμμ., Ρέθυμνο. 170. Ουρανός Ι.
τ. Δημ., Ρέθυμνο. 171. Παπαδάκης Κων. τ. Ι., Χανιά. 172. Πανταλός Σπυρ. τ. Ι.,
Χανιά. 173. Παχουντάκης Αντ. τ. Μιχ., Χανιά. 174. Πάγκαλος Ι. τ. Χαραλ., Καλό
Χωριό Λασηθίου. 175. Παπουτσάκης Ι. τ. Στυλ., Τυμπάκι Ηρακλείου. 176.
Παντουδάκης Σταύρος τ. Δημ., Ηράκλειο. 177. Πιτσίκος Γ. τ. Κ., Κρουσώνας Ηρακλείου.
178. Παπαδαλαμπάκης Σπ. τ. Στυλ., Χανιά. 179. Παπαδολάκης Γ. τ. Εμμ., Μοχός Ηρ.
180. Παπαδαντώνης Κων. τ. Αγ. Ρέθυμνο. 181. Παπαδάκης Ματθαίος τ. Ελευθ.,
Αρχάνες. 182. Παπαδάκης Δημ. τ. Ι., Αρχάνες. 183. Περιστέρης Ι. τ. Γ., Βούτες
Μαλεβυζίου Ηρακλείου. 184. Πλενοράκης Βασίλειος τ. Μιχ., Αγ. Μύρων Ηρακλείου.
185. Πατεδάκης Ι. τ. Γ., Ηράκλειο. 185. Παναγιωτάκης Ελευθ. τ. Κ., Πεζά
Πεδιάδος Ηρ. 186. Παπαδάκης Ι. τ. Δημ., Πύργος Ηρακλείου. 187. Πετράκης
Απόστολος τ. Ι., Ρέθυμνο. 188. Πατεράκης Νικ. τ. Ανδρέου, Ρέθυμνο. 189.
Πατραμάνης Ιωάννης τ. Δημ., Ηράκλειο. 190. Παντελάκης Αντ. τ. Κ., Χανιά. 191.
Παττακός Μιχ. τ. Ι., Ηράκλειο. 192. Πελεκανάκης Χαραλ. Ι., Ρέθυμνο. 193.
Ρουμανιάς Στυλ. τ. Μιχ., Χανιά. 194. Ραδιτάκης Γ. τ. Εμμ., Ποταμιές Ηρ. 195. Ρουμπέλακας
Εμμαν. τ. Γ., Βρύσες Λασιθίου. 196. Ρουμελιωτάκης Νικ. τ. Ευθ., Ιεράπετρα. 197.
Ρουμανιάς Στυλ. τ. Ευθυμίου, Μοίρες Ηρακλείου. 198. Ραφαηλάκης Νικ. τ. Εμμαν.,
Ηράκλειο. 199. Στεφανάκης Ιωάννης τ. Πέτρου, Χάρακας Ηρακλείου. 200. Σταυράκης
Δημ. τ. Εμμαν., Μεσοχωριό Ηρακλείου. 201. Συμαράκης Γ. τ. Νικ. Χανιά. 202.
Σαμπροβαλάκης Κων. τ. Χαρ., Γούβες Ηρακλείου. 203. Σαλούστρος Κων. τ. Εμμαν.,
Ανώγεια Ρεθύμνου. 204. Σμπώκος Γ. τ. Χαρ., Ανώγεια. 205. Σταυρακάκης Μιχ. τ.
Νικ., Μονή Πεδιάδος Ηρακλείου. 206. Σολογανίδης Μάριος τ. Γ., Χανιά. 207.
Σουρμελής Ανδρέας τ. Λαμπρινής, Ρέθυμνο. 208. Σιτόγλου Ιω. τ. Μιχ. Ρέθυμνο.
209. Σπανακάκης Αθαν. τ. Ιωάννη, Αγ. Βασίλειος Ηρακλείου. 210. Σαριδάκης
Σταμάτιος τ. Εμμαν., Χανιά. 211. Σχοιναράκης (τον γράφουν: Σηναράκη) Γεώργιος
τ. Ι., Αγία Βαρβάρα Ηρακλείου. 212. Σαλούστρος Θεόδωρος τ. Εμμαν., Ηράκλειο.
213. Σημιτόπουλος Εμμαν. τ. Σταματίου, Πολυθέα Καστελίου Πεδιάδος. 214.
Σταθουράκης Ευστ. τ. Εμμαν., Ηράκλειο. 215. Σκυλάς Σταύρος τ. Αν., Ηράκλειο.
216. Σαρμής Εμμαν. τ. Ελευθ., Χανιά. 216. Σταματάκης Μιχ. τ. Γ., Καπετανιανά
Ηρακλείου. 217. Σταυρουλάκης Αχιλλέας τ. Ι., Ηράκλειο. 218. Στεφανάκης Στυλ. τ.
Ι., Σοκαράς Ηρακλείου. 219. Σφακιανάκης Εμμαν. τ. Ι., Χάρακας Ηρακλείου. 220.
Σοφάκης Νικ. τ. Ι., Ηράκλειο. 221. Τσιτσιριδάκης Δημ. τ. Δημ., Χανιά. 222.
Τεζάκης Ιωάννης τ. Γ., Ασίτες Ηρακλείου. 223. Τζανακάκης Κων. τ. Γ., Ρέθυμνο.
224. Τζιμπιμπάκης Γρηγ. τ. Ι., Μαθιά Ηρακλείου. 225. Τσικουδάκης Κων. τ. Γ.,
Χανιά. 226. Τζάτζης Γεώργιος τ. Αθαν., Ινια Ηρακλείου. 227. Τσιράκης Γ. τ. Ι.,
Ρέθυμνο. 228. Τσιτίλος Γεώργιος τ. Αντ., Χανιά2. 229. Τσελέντης Εμμαν. τ.
Σπυρ., Χανιά. 230. Τζάτζης Γεώργιος τ. Αποστ., Ινια Ηρακλείου. 231. Τσουκάκης
Στυλ. τ. Ι, Ρέθυμνο. 232. Τσαγκαράκης Ιωάννης τ. Εμμαν., Βασιλειές Ηρακλείου.
233. Τσίγκας Ιωάννης τ. Κ., Ηράκλειο. 234. Τζανιδάκης Ευαγ. τ. Μιχ., Ρέθυμνο.
235. Τροχαλάκης Αποστ. τ. Στεφ., Χανιά. 236. Τσατσαρωνάκης Ανδρέας τ. Π.,
Χανιά. 237. Τζιμόπουλος Θεόδωρος τ. Νικ., Ηράκλειο. 238. Φουντουλάκης Χαρίτος
τ. Αντ., Στόλοι Ηρακλείου. 239. Φραγκάκης Νικ. τ. Εμμαν., Χανιά. 240.
Φραγκιαδάκης Ιωάννης τ. Μιχ., Ασίτες Ηρακλείου. 241. Φραγκάκης Μύρων τ. Γ.,
Πόμπια Ηρακλείου. 242. Φαφακές Γεώργιος τ. Δημ., Αρχάνες. 243. Φουσταλεράκης
Ευτύχιος τ. Γ., Ρέθυμνο. 244. Φουσταλεράκης Σταμάτιος τ. Ι., Ρέθυμνο. 245.
Φραγκιαδάκης Ιωάννης, Χανιά. 246. Φραντζισκάκης Ευάγγελος τ. Ιπποκράτους, Αυλή
Πεδιάδος Ηρακλείου. 247. Φασουλάς Αγγελος τ. Εμμ., Ρέθυμνο. 248. Φανουριάκης
Νικ. τ. Παντ., Ρέθυμνο. 249. Χουστουλάκης Νικ. τ. Στυλ., Ηράκλειο. 250.
Χαλκολάκης Λεωνίδας τ. Βασ., Αρμένοι Λασιθίου. 251. Χαιρέτης Ιωάννης τ. Βασ.,
Ασίτες Ηρακλείου. 252. Χατζηδάκης Ευάγγελος τ. Χρ., Ρέθυμνο. 253. Χαλκιαδάκης
Ιωάννης τ. Θεοδ., Χανιά. 254. Χαλκιαδάκης Νικ. τ. Μιχ., Παλιάμη Ηρακλείου. 255.
Χαλκιαδάκης Εμμαν. τ. Ευθυμ., Βαγιονιά Ηρακλείου. 256. Χαλκιαδάκης Μιχαήλ τ.
Ευθυμ., Βαγιονιά Ηρακλείου. 257. Χατζηαντωνίου Νικ. τ. Λαζάρου, Γούρνες
Ηρακλείου. 258. Χαριτάκης Γεώργιος τ. Νικ., Πρεβελιανά Ηρακλείου. 259. Χαιρέτης
Μιχ. τ. Μιχ., Ασίτες. 260. Χατζηαναστασίου Ελευθ. τ. Κ., Ηράκλειο. 261. Χαρωνίτης
Εμμαν. τ. Αντ., Ηράκλειο. 262. Χρυσός Γεώργιος τ. Στ., Καλό Χωριό. 263.
Χαλκιαδάκης Ιωάννης τ. Θεοδ., Χανιά. 264. Ψαραδάκης Θωμάς τ. Γ., Αρχάνες
Ηρακλείου. 265. Ψιλόγλου Δημ. τ. Παναγ., Αυγενική Ηρακλείου. 266. Ψαρολογάκης
Δημ. τ. Γ., Χόνδρος Βιάννου. 267. Ψαθάκης Ιωσήφ τ. Μιχ., Ρέθυμνο. 268.
Ψαρουδάκης Μιχ. τ. Παναγ., Χανιά. 269. Ψαραδάκης Κων. τ. Γ., Χανιά3.
2) Κρήτες κρατούμενοι (της 5ης Μεραρχίας) αποθανόντες στο στρατόπεδο
και στο Δημοτικό Νοσοκομείο Λαρίσης:
1. Βασ. Κυαμενής τ. Ηλία, Ρέθυμνο
2. Στυλ. Παυλάκης, Χανιά
3. Νικ. Ηλιάκης τ. Σπυρ., Ρέθυμνο
4. Δημ. Σπυριδάκης τ. Ι., Γούβες Ηρακλείου
5. Μιχ. Τζώρτζης τ. Νικ., Κριτσά Λασιθίου
6. Σπυρ. Ποτηράκης τ. Γ., Βενεράτο Ηρακλείου
7. Κων. Κυπραίος, Αλικαρνασσός Ηρακλείου
8. Νικ. Δερμιτζάκης τ. Γ, Σητεία
9. Μάριος Γοργομύτης τ. Νικ., Ηράκλειο
10. Αποστ. Τριανταφυλλάκης τ. Σταύρου, Ασίτες Ηρακλείου
11. Γ. Τριανταφυλλίδης τ. Σταύρου, Ασίτες Ηρακλείου
12. Εμμαν. Μαρκομιχελάκης τ. Χαρ., Αρχάνες
13. Αντ. Παντελάκης, Χανιά
14. Γ. Μακρυμανωλάκης τ. Γρηγ., Ρέθυμνο
15. Στυλ. Τσουπάκης, Ρέθυμνο
16. Μ. Δα(Δαϊ);λάκης τ. Γεωργίου Καστέλι Ηρακλείου
17. Γεώργιος Βελησαρόπουλος τ. Παν., Ηράκλειο.
Υποσημειώσεις
1) Οι 23 Αθηναίοι πολιτικοί κρατούμενοι με τη Μ. Ιορδανίδου
μεταφέρθηκαν στις 25/11/1941 στο στρατόπεδο των Τρικάλων, όπως μαθαίνομε από το
βιβλίο του Κ. Στούρνα “Casa Preventiva”.
Η Κάζα Πρεβεντίβα ήταν μια ιταλική φυλακή στα Τρίκαλα με
απάνθρωπες συνθήκες υγρασίας και βρωμιάς πάνω στις όχθες παραπόταμου του
ποταμού Πηθαίου, γεμάτη τεράστιους ποντικούς, που έκαναν επιθέσεις στους
κρατούμενους τη νύχτα.
2) Γ. Τσιτίλος, καθηγητής Φυσικής από τον Αγ. Γεώργιο
Κεραμειών Χανίων, ήταν Ακροναυπλιώτης, κρατούμενος της Μεταξικής δικτατορίας,
σημαντική προσωπικότητα του Αριστερού Κινήματος. Από το στρατόπεδο της Λάρισας
διασώθηκε και κατά την Κατοχή ήταν γραμματέας του ΚΚΕ στην Πελοπόννησο. Στον
εμφύλιο ήταν επίσης γραμματέας του ΚΚΕ Κρήτης. Σκοτώθηκε το 1949 από τους
άνδρες του Π. Γύπαρη στα Χανιά (Νίκου και Αργυρώς Κοκοβλή “Δεν υπήρχε άλλος
δρόμος”).
3) Στην κατάσταση των 1166 ονομάτων που συνέταξε ο Γ.
Τζενάκης συναντούμε τα παρακάτω επίθετα σε -ακης, χωρίς όμως τόπο καταγωγής:
Τσαγκαράκης Ιωάννης, Σκιναράκης Γεώργιος, Παπαδονικολάκης Ιωάννης και
Κατασιχάκης Σπύρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου